عملکردهای طبیعی گوش

شنوایی یکی از حواس حیاتی انسان است که نقش مهمی در برقراری ارتباط، دریافت اطلاعات و تعامل با محیط اطراف دارد. از شنیدن زنگ ساعت و هشدارها گرفته تا مکالمات روزمره، گوش ما به طور مداوم در حال کار است. سیستم شنوایی انسان ساختاری بسیار پیچیده دارد و برای عملکرد صحیح، چندین بخش آن باید هماهنگ عمل کنند.

روند شنیدن صدا

1. صدا به‌صورت امواج صوتی در هوا منتشر می‌شود.

2. این امواج توسط گوش خارجی جمع‌آوری شده و از طریق مجرای گوش به پرده گوش (غشای تمپان) می‌رسند.

3. لرزش پرده گوش باعث حرکت سه استخوانچه‌ی ریز گوش میانی می‌شود.

4. این استخوانچه‌ها ارتعاشات را تقویت کرده و به مایع درون گوش داخلی (حلزون گوش) منتقل می‌کنند.

5. حرکت مایع موجب خم شدن سلول‌های مویی حلزون می‌شود.

6. سلول‌های مو این حرکت را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل کرده و از طریق عصب شنوایی به مغز می‌فرستند.

7. در نهایت مغز این سیگنال‌ها را به عنوان صدا درک و تفسیر می‌کند.

بخش‌های اصلی گوش

۱. گوش خارجی

بخش قابل مشاهده گوش خارجی را پینا (Pinna) یا لاله گوش می‌نامند. پینا با برجستگی‌ها و انحناهای خود، به تمرکز و تقویت طبیعی صداهایی در محدوده فرکانس ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ هرتز کمک می‌کند؛ محدوده‌ای که بخش بزرگی از گفتار انسان در آن قرار دارد.

مجرای گوش نیز از اجزای مهم گوش خارجی است. این مجرا با پوست نازک، موهای ظریف و جریان خون بالا پوشیده شده است. درون آن موم گوش (سرومن) تولید می‌شود که نقش محافظتی در برابر باکتری‌ها و رطوبت دارد. موم گوش طبیعی و مفید است، مگر اینکه مجرا را به طور کامل مسدود کند.

۲. گوش میانی

پرده گوش (غشای تمپان) مرز میان گوش خارجی و گوش میانی است. این پرده نازک اما مقاوم از سه لایه تشکیل شده تا بتواند ارتعاشات صوتی را منتقل کند.

پشت آن سه استخوان ریز به نام‌های چکشی (Malleus)، سندانی (Incus) و رکابی (Stapes) قرار دارند که با هم زنجیره‌ای تشکیل می‌دهند و ارتعاشات را از پرده گوش گرفته، تقویت کرده و به گوش داخلی می‌فرستند.

در این بخش همچنین لوله استاش (Eustachian Tube) وجود دارد که فشار هوای گوش میانی را با هوای بیرون برابر می‌کند. هنگام بلعیدن، خمیازه کشیدن یا جویدن، این لوله باز می‌شود تا از احساس فشار یا گرفتگی گوش جلوگیری شود — مانند زمانی که در هواپیما هستید.

۳. گوش داخلی

گوش داخلی در عمق استخوان گیجگاهی قرار دارد و شامل دو بخش اصلی است:

• کانال‌های نیم‌دایره‌ای که در تعادل بدن هنگام حرکت نقش دارند.

• حلزون گوش (Cochlea) که مسئول شنوایی است.

حلزون گوش ساختاری مارپیچی و پر از مایع دارد. ارتعاشات مکانیکی که از گوش میانی می‌رسند، مایع درون آن را به حرکت درمی‌آورند و باعث خم شدن سلول‌های مویی حساس می‌شوند. این سلول‌ها ارتعاشات را به تکانه‌های عصبی تبدیل کرده و از طریق عصب شنوایی به مغز ارسال می‌کنند.

حلزون گوش به‌گونه‌ای طراحی شده که صداها را بر اساس فرکانس مرتب می‌کند؛ از ۲۰ هرتز (صداهای بم) تا ۲۰ هزار هرتز (صداهای زیر) در محدوده شنوایی انسان.

جمع‌بندی

گوش انسان یک سیستم دقیق و هماهنگ است که با همکاری سه بخش خارجی، میانی و داخلی، دنیای صدا را برای ما قابل درک می‌کند. مراقبت از سلامت گوش، جلوگیری از قرار گرفتن در معرض صداهای بلند و رعایت بهداشت گوش از مهم‌ترین راه‌های حفظ شنوایی طبیعی است.